Το πλαίσιο της διαχείρισης κρίσεων/καταστροφών στην τουριστική βιομηχανία

Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη από «μη προβλέψιμες καταστάσεις» που οδηγούν σε γενικευμένο κλίμα αβεβαιότητας και προκαλούν προβλήματα σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Τα προβλήματα αυτά προκύπτουν λόγω των δυσμενέστατων συνεπειών που επιφέρουν στην πορεία τόσο των μεμονωμένων επιχειρήσεων και ατόμων, όσο και στην πορεία της οικονομίας κρατών ανεξαρτήτως μεγέθους και δύναμης. Η προσέγγιση αυτή αποτελεί τον ορισμό για αυτό που αποκαλείται «Κρίση». Η κρίση είναι κάθε κατάσταση που είναι δυνατόν να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη σε έναν οργανισμό ή ένα προϊόν ή να παρέμβει στην ικανότητα του να συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά (Pacific Asia Travel Association, “ Crisis Management Manual”, 2003).

Ο τουρισμός ως κλάδος δραστηριοποίησης τα τελευταία χρόνια έχει εμφανίσει αλματώδη ανάπτυξη εδραιώνοντας τη θέση του ως μια από τις μεγαλύτερες και κερδοφόρες βιομηχανίες στον κόσμο. Σύμφωνα με τον Ανδριώτη (2008), ο τουρισμός με περισσότερο  από  ένα δισεκατομμύριο τουρίστες να ταξιδεύουν κάθε χρόνο, είναι πλέον μια ευρέως διαδεδομένη δραστηριότητα για τον αναπτυγμένο κόσμο, κυρίαρχη οικονομική δύναμη για πολλά αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα κράτη και σηματοδοτεί σημαντικές προοπτικές για την ανάπτυξη των υπανάπτυκτων περιοχών της περιφέρειας.  Ταυτόχρονα όμως ο τομέας του τουρισμού, είναι ένα εύθραυστο κομμάτι το οποίο επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από διάφορα γεγονότα και διάφορα είδη κρίσεων και καταστροφών που λαμβάνουν χώρα και όχι μόνο στον προορισμό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους πλέον ευάλωτους τομείς οικονομικής δραστηριότητας διότι έντονα ή ακραία καιρικά φαινόμενα, ασταθείς πολιτικές συνθήκες και κοινωνικές αναταραχές μπορούν να επηρεάσουν τη φήμη και την εμπορευσιμότητα ενός τουριστικού προορισμού μέσα σε λίγες ώρες.

Πριν από μερικά χρόνια, τα αρνητικά γεγονότα, θεωρούνταν σπάνια και αντιμετωπιζόταν ως έκτακτα περιστατικά. Ωστόσο, οι εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι υπάρχει ανάγκη να γίνει η διαχείριση κρίσεων αναπόσπαστο μέρος τόσο των πρακτικών όσο και των επιστημονικών εκτιμήσεων. Οι παγκόσμιες κρίσεις στον τουρισμό, αποτελούν ενδείξεις ότι η διαχείριση των προορισμών σε κρίση δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται ως ένα πρόβλημα που περιορίζεται σε λίγους συγκεκριμένους προορισμούς, είναι πλέον ένα παγκόσμιο ζήτημα.

Η καταλυτική σημασία του τουρισμού ως παράγοντας διαμόρφωσης τόσο της κατά τόπων εθνικής όσο και της παγκόσμιας οικονομίας έχει ευρύτατα μελετηθεί από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, αφού έχει συμβάλει τα μέγιστα στην αναπτυξιακή διαδικασία πολλών χώρων του πλανήτη, μα ως επί το πλείστον των μικρών κι αναπτυσσόμενων. Βασισμένος στην ανάγκη του ανθρώπινου  να αλλάζει περιβάλλον,  να βλέπει καινούριες οπτικές παραστάσεις, να βιώνει διαφορετικές εμπειρίες ο τουρισμός αποτελεί ειδοποιό χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας από δημιουργίας της. Αυτή ακριβώς η καθοριστική εννοιολογικά σηματοδότηση του τουρισμού είναι που τον κάνει ευάλωτο σε μια σειρά εξωγενών παραγόντων όπως η πολιτική αστάθεια και ότι αυτή δύναται να περικλείει.

Η Διαχείριση Κρίσεων (Crisis Management) ορίζεται ως η μεθοδολογία εκείνη που περιλαμβάνει συγκεκριμένο σχέδιο, οργάνωση, καθοδήγηση, και έλεγχο κατά την σημαντική περίοδο ακριβώς πρίν, κατά τη διάρκεια, και μετά από μία καταστροφή, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι τυχόν απώλειες των πόρων ενός οργανισμού από αυτή την καταστροφή και οι οποίοι (πόροι) θεωρούνται άκρως απαραίτητοι για την πλήρη επανόρθωση του οργανισμού αυτού. Κάθε γεγονός το οποίο δύναται να συγκεντρώσει το δημόσιο αρνητικό ενδιαφέρον σε μία επιχείρηση και να δημιουργήσει αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοοικονομική της κατάσταση, στις σχέσεις της με τους πελάτες της ή στη φήμη της ορίζεται ως κρίση.